اثرات متقابل خاک و گیاه در شوره‌زارهای دشت کرسیا، داراب، جنوب شرقی استان فارس

گیاهان شورروی با افزودن ترکیبات آلی به خاک و حفاظت خاک در مقابل عوامل فرساینده می‌توانند سبب تغییر ویژگی‌های مختلف خاک و قابلیت استفاده عناصر غذایی خاک گردند. تخریب این اراضی و گیاهان شورروی می‌تواند اثرات نامطلوب زیست‌محیطی به دنبال داشته باشد. جهت بررسی تأثیر وضعیت فیزیوگرافی، نوع گونه‌های گیاهی و موقعیت رشد گیاه (مستقل یا زیر گونه دیگر) بر ویژگی‌های خاک شوره‌زارها، مطالعه‌ای در منطقه کرسیا، داراب (استان فارس) صورت گرفت. در دو واحد مختلف فیزیوگرافی شامل اراضی پست و دشت دامنه‌ای، نمونه‌های خاک از زیر تاج پوشش گز شاهی (Tamarix aphylla)، سالسولا (Salsola rigida) رشد یافته زیر گز شاهی و سالسولا مستقل و از بین گیاهان با سه تکرار برداشته شد. ویژگی‌های خاک شامل توزیع اندازه‌ای ذرات، ماده آلی، پ‌هاش، قابلیت هدایت الکتریکی و کربنات کلسیم معادل و قابلیت استفاده عناصر خاک شامل فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، مس و روی اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد که رویشگاه اول به دلیل قرار گرفتن در اراضی پست دارای شوری بیشتر، بافت سنگین‌تر و گونه‌های گز شاهی کوتاه‌تر بودند. گز شاهی سبب افزایش مقدار ماده آلی، قابلیت هدایت الکتریکی، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، مس و روی گردید اما بر بافت خاک و کربنات کلسیم معادل تأثیری نداشت. سالسولا مستقل و زیر گز شاهی سبب افزایش ماده آلی خاک گردید و تأثیر آن بر مقدار منگنز و روی قابل استفاده خاک بیشتر از سایر عناصر بود. سالسولا زیر گز شاهی در واحد اراضی پست، شوری خاک را تغییر نداد در حالی که سالسولا زیر گز شاهی در واحد دشت دامنه‌ای سبب کاهش شوری خاک گردید. به‌طور کلی به‌نظر می‌رسد مهمترین عامل در تعیین قابلیت استفاده عناصر مختلف و وضعیت حاصلخیزی خاک رویشگاه‌های مورد مطالعه، ماده آلی خاک باشد. ماده آلی از راه‌های مختلف مانند تأثیر بر پ‌هاش خاک، تولید عوامل کلات کننده، جذب سطحی عناصر، تجزیه و افزودن عناصر غذایی و بهبود شرایط فیزیکی خاک بر تحرک، رسوب و یا جذب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه اثر می‌گذارد.